Layer 2 là gì? Đây có phải là chìa khóa tham vọng mở rộng của layer 1

• Layer 2 là tên gọi chung cho các giải pháp phát triển trên layer 1 và được kế thừa các đặc tính của layer 1 nhằm phục vụ mục đích mở rộng. 
• Layer 2 có thể được phát triển ở bất kỳ blockchain nào muốn đáp ứng nhu cầu người dùng ở quy mô lớn hơn.
• Hiện tại Ethereum đang dẫn đầu về việc phát triển các giải pháp layer 2, nổi bật trong đó là giải pháp Rollup. 
• Khả năng cao thị trường sẽ là sân chơi của Rollup trong tương lai, trong đó vai trò của các dự án cross-chain bridge sẽ ngày càng quan trọng.

Layer 2 là gì?

Layer 2 (hay còn gọi là L2) là tên gọi chung cho các giải pháp phát triển trên Layer 1. Đặc điểm của Layer 2 được xây dựng trên blockchain của layer 1, nên chúng sẽ được thừa hưởng những đặc tính của layer 1 nhằm phục vụ mục đích mở rộng.

Khác với những lầm tưởng thường gặp rằng layer 2 chỉ dành cho Ethereum, Layer 2 có thể được phát triển trên bất cứ blockchain nào muốn đáp ứng người dùng ở quy mô lớn hơn.

Vì sao Layer 2 cần thiết cho việc mở rộng?

Việc Ethereum trở nên cực kỳ phổ biến, đây có thể gọi là “chiến thắng” lẫy lừng cho blockchain, nhưng lại gặp vấn đề đối với trải nghiệm người tiêu dùng. Phí cao, mạng lưới tắc nghẽn là những vấn đề mà người dùng thường xuyên gặp phải khi giao dịch vào thời gian cao điểm trên Ethereum. Trên thực tế không chỉ riêng Ethereum gặp vấn đề với việc mở rộng, Bitcoin cũng chỉ xử lý giao dịch với giới hạn nhất định. Các chain khác như BNB Chain, Polygon, Avalance cũng thường xuyên bị tắc nghẽn trong thời gian cao điểm. Tất cả những vấn đề này làm tăng nhu cầu phát triển các giải pháp giúp mở rộng mạng lưới và layer 2 là một trong những giải pháp đó. 

Layer 2 giúp: 

• Tăng khả năng xử lý giao dịch, giảm tắc nghẽn mạng lưới và cải thiện trải nghiệm người dùng.
• Gói nhiều giao dịch thành một giao dịch để xử lý nhằm giảm phí gas và giúp người dùng dễ tiếp cận hơn.
• Không phải đánh đổi các đặc tính như bảo mật hay phi tập trung để đạt được sự mở rộng vì layer 2 được phát triển ở phía trên mạng.
• Phát triển mạng lưới chuyên dụng phù hợp với mục đích của mạng và có thể hoạt động trên quy mô lớn. 

Các giải pháp Layer 2 được ủng hộ nhiều nhất hiện nay

Rolls Up – Giải pháp layer 2 được ủng hộ nhiều nhất hiện nay.

1. Optimistic Rollups 

Optimistic Rollups tuân thủ EVM và Solidity, nên cung cấp cho các nhà phát triển chức năng tương tự như Ethereum Layer 1.

Layer 1 có nhiệm vụ lưu trữ tất cả dữ liệu giao dịch, làm cho nó trở thành một giải pháp an toàn và phi tập trung.

Giải pháp này giả định rằng tất cả các giao dịch được gửi lên chuỗi đều là hợp lệ mặc dù chưa hề được xác minh xem các giao dịch đó đã được thực hiện chính xác chưa. Điều này làm cải thiện đáng kể về khả năng mở rộng. Tuy nhiên, chúng vẫn trải qua một giai đoạn “kiểm tra” khi mà bất kỳ ai cũng có thể xác minh về tính hợp lệ của những giao dịch đó.

Khi mà một giao dịch không hợp lệ được phát hiện, những người phát hiện lỗi có thể gửi một thứ gọi là Fraud Proof (bằng chứng gian lận) và hợp đồng thông minh xử lý giai đoạn Rollup sẽ xác thực và so sánh với những dữ liệu có sẵn trên Layer 1. 

Một số dự án sử dụng Optimistic Rollups

Optimism: là một giải pháp Layer 2 giúp thực hiện giao dịch nhanh, rẻ nhưng vẫn giữ được độ bảo mật từ Layer 1, sở hữu khả năng hỗ trợ EVM để các dApp trên Ethereum có thể chạy trên lớp Layer 2 một cách dễ dàng.

Arbitrum: là một giải pháp Layer 2 nhằm giải quyết các vấn đề tắc nghẽn trên Ethereum. Arbitrum cũng cung cấp thêm các giải pháp mở rộng khác như Channel và Sidechain. Nhìn chung, Arbitrum khá tương đồng với dự án Optimism, điểm khác biệt chủ yếu nằm ở cách hoạt động của Fraud Proof.

 

2. Zero-knowledge Rollup – Zk Rollup

Ngược lại với Optimistic Rollup, giải pháp Zero-knowledge Rollup tiếp cận theo hướng đảm bảo rằng các giao dịch đều hợp lệ. Zk Rollup sẽ tạo ra các Validity Proof (bằng chứng hợp lệ) là SNARK để sử dụng trong việc chứng minh tính hợp lệ của các giao dịch mà không cần thiết phải thực hiện lại việc tính toán trong các giao dịch. Mỗi nhóm giao dịch được gửi lên chuỗi chính đều có Validity Proof của riêng nó. Phương pháp này dẫn tới việc giảm kích thước dữ liệu đáng kể và do đó giảm thời gian và chi phí gas để xác thực một khối.
Thời gian hoàn thiện nhanh hơn do trạng thái xác minh ngay lập tức khi bằng chứng được gửi đến chuỗi chính

Khó bị tấn công như Optimistic Rollup

Phi tập trung và bảo mật, dữ liệu cần thiết để khôi phục trạng thái được lưu trữ trên Layer 1.

Một số dự án sử dụng Zk Rollups

• zkSync: là một giao thức Zk Rollup được phát triển bởi Matter Labs. Đây là một giải pháp mở rộng quy mô cho Ethereum, đã khởi chạy trên Ethereum mainnet và mới công bố bản testnet zkEVM có khả năng tương thích với EVM
• StarkNet: là một giao thức Zk Rollup phi tập trung không cần sự cho phép. Giao thức hoạt động như một Layer 2 trên Ethereum, cho phép bất kỳ dApp nào mở rộng quy mô về mặt tính toán của nó không giới hạn mà không ảnh hưởng đến khả năng tổng hợp và bảo mật của Ethereum.
• Loopring: là một giao thức Layer 2 Zk Rollup, cho phép giao dịch, thanh toán với thông lượng cao và chi phí thấp trên Ethereum.

Tổng kết

Layer 2 là một giải pháp quan trọng để mở rộng Blockchain Layer 1 đạt được quy mô lớn hơn. Hiện tại Ethereum đang dẫn đầu việc phát triển các giải pháp layer 2, nổi bật trong số đó là giải pháp Rollup. Cuộc đua giữa các giải pháp layer 2 khả năng cao sẽ ngày càng sôi động trong tương lai.